Unipolar ve Bipolar Bozukluk: Belirtiler, Farklar, Tanı Süreci, Tedavi ve Beck Depresyon Ölçeği ⚖️
- Şeymanur ERTÜRK
- 4 gün önce
- 5 dakikada okunur
Güncelleme tarihi: 1 gün önce
Duygudurum bozuklukları psikolojide iki ana grupta ele alınır: Unipolar bozukluk (tek kutuplu, genellikle majör depresif bozukluk) ve Bipolar bozukluk (iki kutuplu, mani + depresyon dönemleri).Her iki durum da kişinin yaşam kalitesini, ilişkilerini ve işlevselliğini ciddi şekilde etkileyebilir.Bu rehberde Unipolar ve Bipolar Bozukluk detaylı karşılaştıracak, tedavi yöntemlerini inceleyecek ve Beck Depresyon Ölçeği ile depresyon şiddetinizi ölçmenize yardımcı olacağız.
1️⃣ Unipolar Bozukluk Nedir? 🌿
Yalnızca depresif dönemler ile seyreder.
“Uni” tek kutup anlamına gelir.
En yaygın şekli majör depresif bozukluktur.
Kişi uzun süreli üzüntü, enerji kaybı, motivasyon düşüklüğü yaşar.
📊 WHO verisi: Majör depresyon, dünya genelinde 300 milyondan fazla kişiyi etkiliyor.
2️⃣ Bipolar Bozukluk Nedir? ⚖️
Manik (yüksek enerji, az uyku, riskli davranışlar) ve depresif (çökkünlük, umutsuzluk) ataklarla seyreder.
Bipolar I: En az bir tam manik atak + depresyon dönemleri.
Bipolar II: Hipomani (daha hafif mani) + majör depresyon.
Siklotimi: Daha hafif ancak uzun süreli dalgalanmalar.
💡 Örnek: Ayşe Hanım bir dönem günde 3 saat uykuyla projeler yaparken, sonraki ay yataktan çıkamayacak kadar depresif hissediyor.
3️⃣ Unipolar ve Bipolar Bozukluk Arasındaki Temel Farklar
Özellik | Unipolar Bozukluk | Bipolar Bozukluk |
Duygudurum Dalgalanması | Sadece depresyon yönünde | Mani + depresyon yönünde |
Atak Türü | Depresif | Manik, hipomanik, depresif |
Tedavi Temeli | Antidepresanlar + terapi | Duygudurum dengeleyiciler (Lithuril vb.) + terapi |
Tanı Zorluğu | Daha kolay | Mani/hipomani dönemlerinin fark edilmesi gerekir |
4️⃣ Belirtiler 🔍
Unipolar Bozukluk Belirtileri
Sürekli üzüntü
Günlük aktivitelerden zevk almama
Yorgunluk, enerji kaybı
Uyku ve iştah değişiklikleri
Umutsuzluk, değersizlik
İntihar düşünceleri
Bipolar Bozukluk Belirtileri
Mani Dönemi
Az uyku ile yüksek enerji
Aşırı özgüven
Riskli yatırımlar ve harcamalar
Hızlı konuşma
Depresyon Dönemi
Unipolar depresyon belirtileri ile benzer
📌 Harvard Tıp Fakültesi: Bipolar bozukluk yanlışlıkla unipolar depresyon olarak tanınırsa, sadece antidepresan tedavisi mani ataklarını tetikleyebilir.
5️⃣ Tanı Süreci
Psikiyatrik değerlendirme
Aile öyküsü analizi
Beck Depresyon Ölçeği gibi psikometrik testler
Gerektiğinde laboratuvar testleri (tiroit, B12, D vitamini vb.)
6️⃣ Beck Depresyon Ölçeği (BDÖ) 🧠
Beck Depresyon Ölçeği (BDI), 21 sorudan oluşan, depresyonun şiddetini ölçen güvenilir bir testtir.Her soru 0-3 puan arasında değerlendirilir, toplam puan 0-63 arasında değişir.
Uygulama Talimatı:Aşağıdaki her madde için, son iki haftadır kendinizi en iyi şekilde yansıtan seçeneği işaretleyin. Her madde 0’dan 3’e kadar puanlanır. Test sonunda puanları toplayarak depresyon düzeyinizi öğrenebilirsiniz.
➡️ 21 Maddelik Uyarlanmış Türkçe Test (Not: Bu test tanı koymaz; yalnızca uzman değerlendirmesi ile anlam kazanır.
1. Üzüntü
0 – Kendimi üzgün hissetmiyorum.1 – Ara sıra üzgün hissediyorum.2 – Sık sık üzgün hissediyorum.3 – Sürekli üzgünüm, bu durumdan kurtulamıyorum.
2. Geleceğe Bakış
0 – Geleceğe umutla bakıyorum.1 – Geleceğe dair umudum azaldı.2 – Gelecekten beklediğim çok az şey var.3 – Geleceğim konusunda tamamen umutsuzum.
3. Başarısızlık Hissi
0 – Kendimi başarısız hissetmiyorum.1 – Geçmişte başarısız olduğumu düşünüyorum.2 – Hayatım çoğunlukla başarısızlıklarla dolu.3 – Tamamen başarısızım.
4. Zevk Alma
0 – Eskiden keyif aldığım şeylerden hâlâ keyif alıyorum.1 – Önceden zevk aldığım şeyler artık daha az hoşuma gidiyor.2 – Birçok şeyden zevk alamıyorum.3 – Hiçbir şeyden zevk alamıyorum.
5. Suçluluk Hissi
0 – Kendimi suçlu hissetmiyorum.1 – Bazen suçluluk hissediyorum.2 – Çoğu zaman suçluluk hissediyorum.3 – Sürekli kendimi suçlu hissediyorum.
6. Cezalandırılma Düşüncesi
0 – Cezalandırılacağımı düşünmüyorum.1 – Cezalandırılacağımı hissediyorum.2 – Cezalandırılmayı hak ettiğimi düşünüyorum.3 – Şu anda cezalandırıldığımı hissediyorum.
7. Kendinden Memnun Olmama
0 – Kendimden memnunum.1 – Kendimden memnun değilim.2 – Kendimden hiç memnun değilim.3 – Kendimden tamamen nefret ediyorum.
8. Kendini Eleştirme
0 – Kendimi eleştirmem.1 – Zaman zaman kendimi eleştiririm.2 – Çoğu zaman kendimi eleştiririm.3 – Kendimi sürekli sert bir şekilde eleştiririm.
9. İntihar Düşünceleri
0 – İntihar etmeyi hiç düşünmedim.1 – Ara sıra aklımdan geçiyor.2 – Sık sık intiharı düşünüyorum ama uygulamıyorum.3 – İntihar etmeyi ciddi şekilde planlıyorum.
10. Ağlama
0 – Normalden fazla ağlamam.1 – Normalden biraz fazla ağlıyorum.2 – Çoğu zaman ağlıyorum.3 – Artık ağlayamıyorum, hislerim dondu.
11. Huzursuzluk
0 – Kendimi huzursuz hissetmiyorum.1 – Ara sıra huzursuz hissediyorum.2 – Çoğu zaman huzursuzum.3 – O kadar huzursuzum ki yerimde duramıyorum.
12. İlgi Kaybı
0 – İnsanlara ve olaylara ilgim normal.1 – İlgi seviyem biraz azaldı.2 – İlgi seviyem çok azaldı.3 – Hiçbir şeye ilgi duymuyorum.
13. Karar Vermede Zorluk
0 – Karar vermekte zorlanmıyorum.1 – Ara sıra zorlanıyorum.2 – Çoğu zaman zorlanıyorum.3 – Karar veremeyecek durumdayım.
14. Değersizlik Hissi
0 – Kendimi değerli hissediyorum.1 – Kendimi yeterince değerli hissetmiyorum.2 – Kendimi değersiz hissediyorum.3 – Kendimi tamamen değersiz hissediyorum.
15. Enerji Kaybı
0 – Enerjim normal.1 – Enerjim biraz azaldı.2 – Enerjim çok azaldı.3 – Hiç enerjim yok.
16. Uyku Düzeni
0 – Uyku düzenim normal.1 – Ara sıra uykuya dalmakta zorlanıyorum.2 – Çoğu zaman uyuyamıyorum veya çok fazla uyuyorum.3 – Hiç uyuyamıyorum.
17. Sinirlilik
0 – Normalden fazla sinirli değilim.1 – Kolay sinirleniyorum.2 – Çoğu zaman sinirliyim.3 – Sürekli sinirliyim.
18. İştah
0 – İştahım normal.1 – İştahım biraz azaldı veya arttı.2 – İştahım çok azaldı veya çok arttı.3 – Hiç yemek istemiyorum veya aşırı yiyorum.
19. Kilo Değişimi
0 – Son zamanlarda kilo değişimim olmadı.1 – Kilo kaybı veya artışı %5 civarında.2 – Kilo değişimi %10 civarında.3 – Kilo değişimi %10’dan fazla.
20. Sağlıkla Aşırı Meşguliyet
0 – Sağlığım konusunda normal endişelerim var.1 – Ara sıra sağlığımı fazla düşünüyorum.2 – Çoğu zaman sağlığımı düşünüyorum.3 – Sürekli sağlık sorunlarım olduğuna inanıyorum.
21. Cinsel İlgi
0 – Cinsel ilgim normal.1 – Cinsel ilgim biraz azaldı.2 – Cinsel ilgim çok azaldı.3 – Cinsel ilgim tamamen yok oldu.
📌 Puanlama:
0-9: Minimal depresyon
10-16: Hafif depresyon
17-29: Orta şiddette depresyon
30-63: Ağır depresyon
📚 Journal of Affective Disorders (2016): BDÖ’nün duyarlılığı %81, özgüllüğü %92.
7️⃣ Tedavi Yaklaşımları
Unipolar Bozukluk
Antidepresanlar (SSRI, SNRI)
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)
Yaşam tarzı düzenlemeleri
Bipolar Bozukluk
Duygudurum dengeleyiciler (Lithuril - lityum karbonat)
Gerektiğinde antipsikotikler
Psiko-eğitim ve aile desteği
8️⃣ Lithuril Hakkında Kısa Bilgi
Lithuril, etkin maddesi lityum karbonat olan, özellikle bipolar bozukluk tedavisinde kullanılan bir duygudurum dengeleyici ilaçtır.Psikiyatride en eski ve en etkili duygu durum düzenleyicilerden biri olarak kabul edilir.
Ne İşe Yarar?
Mani ataklarını tedavi eder ve tekrarını önler.
Depresif atakların şiddetini ve sıklığını azaltır.
Bipolar bozukluğu olan kişilerde duygudurumun stabil kalmasını sağlar.
Bazı durumlarda tedaviye dirençli majör depresyon vakalarında destekleyici olarak kullanılabilir.
📌 National Institute for Health and Care Excellence (NICE) rehberlerine göre lityum, mani ataklarının tekrarını önlemede altın standart ilaçlardan biridir.
Nasıl Kullanılır?
Doz, kişinin kilosuna, kan lityum seviyesine ve genel sağlık durumuna göre psikiyatrist tarafından belirlenir.
Düzenli kan tahlili ile lityum düzeyinin 0.6–1.2 mmol/L aralığında tutulması gerekir.
İlacın ani kesilmesi, atak riskini artırabilir.
Yan Etkiler
El titremesi
Susuzluk ve sık idrara çıkma
Kilo artışı
Mide bulantısı
Uzun süreli kullanımda tiroit ve böbrek fonksiyonlarında değişiklik
⚠️ Acil Uyarı: Şiddetli titreme, kas zayıflığı, konuşma bozukluğu, bulanık görme gibi belirtiler lityum zehirlenmesine işaret edebilir. Böyle bir durumda acilen doktora başvurulmalıdır.
Kimler Kullanmamalı?
Ciddi böbrek hastalığı olanlar
Ciddi kalp hastalıkları
Hamilelik ve emzirme döneminde (doktor önerisi ve sıkı takip olmadıkça)
Sodyum kaybına neden olabilecek sağlık sorunları olanlar
Sakarya Uzman Klinik Psikolog Şeymanur Ertürk ile iletişime geçerek bilgi ve profesyonel destek alabilirsiniz
📞 Telefon: [0 551 004 70 90]
📌 Google Haritalar’da “Sakarya Psikolog Şeymanur Ertürk” yazarak kolayca ulaşabilirsiniz.
